Արցախի խորհրդարանի խմբակցությունները հայտարարություն են տարածել այն առնչությամբ, որ շուտով կլրանա Արցախի շրջափակման 100-րդ օրը: Նրանք այդ առնչությամբ տարածած հայտարարությունում նշում են, որ Արցախի հարցը պետք է կարգավորվի միջազգային բանակցային մանդատով, մասնավորապես Մինսկի խմբի համանախագահության ձևաչափով՝ բանակցության միջոցով: Միևնույն ժանանակ, Արցախի խորհրդարանի բոլոր խմբակցությունները «արտահայտելով ժողովրդի կամքն ու դիրքորոշումը, պահանջում են Հայաստանի Հանրապետության իշխանություններից հավատարիմ մնալ ՀՀ Գերագույն խորհրդի 1992թ. հուլիսի 8-ի որոշմանը և կասկածի տակ չդնել Արցախի ժողովրդի ինքնորոշման իրավունքը»: Արդարացի պահանջ է, անշուշտ:
Բայց, այդօրինակ պահանջների բարձրաձայնումը առաջացնում է մի հարց՝ իսկ ինչի՞ համար են Արցախի խորհրդարանն ու դրա խմբակցությունները, նրանք՝ իրենք իրենցից ունե՞ն որևէ պահանջ, կապված Արցախի ճակատագրի հետ, թե՞ Արցախի խորհրդարանի դերը սահմանափակվում է միայն արցախյան պետական կառավարման համակարգում խորհրդարանի ֆորմալ ներկայությամբ, որովհետև կառավարման համակարգերը ունենում են խորհրդարաններ, կամ առանց որևէ քաղաքական հիմնավորման և ռացիոնալ փաստարկվածության խրոխտ ռազմա-հայրենասիրական օրենքների ընդունումով՝ ինչպես օկուպացված տարածքների մասին օրենքի ընդունումը, կարծես հետպատերազմյան վերքերն ապաքինելու կենսական հրամայական ունեցող Արցախում դա էր հրատապը, և կամ՝ հարկ եղած դեպքում դեկլարատիվ հայտարարություններ անելու գործառույթով, այդ թվում Հայաստանի իշխանությանն ուղղված պահանջներով, որոնց ժամանակագրությունն էլ սակայն սահմանափակվում է վերջին շրջանով:
Մինչդեռ, եթե օրինակ Արցախի խորհրդարանականները պահանջներ ունենային Հայաստանի նախկին կառավարող համակարգին, ապա գուցե այսօր բոլորովին չլիներ Հայաստանի ներկայիս իշխանությանը պահանջներ ներկայացնելու անհրաժեշտություն կամ կարիք, որովհետև պարզապես չէր լինի այսօրվա իշխանության կարիքը: Խոսքն այն մասին չէ, որ նախկկին իշխանությունից էր պետք պահանջել ինքնորոշման իրավունքը չդնել կասկածի տակ: Նախկին իշխանությունն իհարկե ամեն առիթով բավականին հստակ հայտարարում էր այդ իրավունքի մասին, երբեմն անգամ բավականին կոշտ: Ամբողջ հարցն այն է սակայն, որ ինքնորոշման իրավունքը և դրա իրացումը, դրա միջազգային ընկալումն ու լեգիտիմությունը ձևավորվում են ոչ թե պարզապես կոչերով, հայտարարություններով, դրանց վիճակագրական ինտենսիվությամբ, այլ աշխատանքով, դրա որակով, ճանաչված, թե չճանաչված պետականության կենսագործունեության բովանդակությամբ:
Հայաստանի կառավարող նախորդ համակարգից պետք էր պահանջել այդ որակը, բովանդակությունը, որը պետք է լիներ արցախյան հարցում ինքնորոշման իրավունքի ընկալմանը անհրաժեշտ հայկական փաստարկների ամրությունն ու մատուցումը ապահովող կարևոր գործոն ու բաղադրիչ, որը պետք է ապահովեր Հայաստանի և Արցախի առավել մեծ ներքին ներուժ, ինչն էլ պետք է ապահովեր ինքնիշխան քաղաքականության այնպիսի աստիճան, որը թույլ կտար Հայաստանին խուսանավել եվրասիա-թուրքական սեղմվող օղակի ճնշումից: Բայց, այդ ամենի փոխարեն, արցախյան պետական-քաղաքական համակարգը Հայաստանի նախորդ կառավարման համակարգից պահանջում էր թերևս մի գլխավոր բան՝ սեփական քվոտաները, այլ՝ «ավելորդ» պահանջներ չունենալու համար: Մտածողական «իներցիան» շարունակվում է, պարզապես արդեն այլ է միջազգային և ռեգիոնալ ստատուս-քվոն ու նաև միջազգային հարաբերությունների բնույթն ու տրամաբանությունը: Բայց, Արցախի խորհրդարանի խմբակցությունների հայտարարության բովանդակությունից տպավորություն է, որ ժամանակը նրանց համար կանգ է առել և չկան այն համաշխարհային ու ռեգիոնալ իրողությունները, որ շրջապատում են Հայաստանն ու Արցախը և պահանջում քաղաքական մտքի որակական վերափոխումներ, այդ իրողությունների հանդեպ ներքին կենսունակության ու դիմադրունակության առավելագույն աստիճանի հասնելու և ըստ այդմ սեփական անվտանգության ու իրավունքների պաշտպանության արդյունավետությունը բարձրացնելու համար: Որովհետև, միայն այդ կերպ է լսելի դառնում որևէ ձայն, քանի որ այդ կերպ է որևէ ձայն դառնում համոզիչ ու հիմնավոր: